Los Wayuu to największa rdzenna indiańska społeczność Kolumbii zamieszkująca półwysep La Guajira – najbardziej wysunięty na północ skrawek Ameryki Południowej. Indianie Wayuu żyją na pograniczu Kolumbii i Wenezueli, jednak nie identyfikują siebie jako obywateli żadnego z tych krajów. Ich tożsamość to Wayuu.
Życie Los Wayuu
Ci pustynni nomadzi mieszkają w osadach liczących po kilka rodzin (tzw. klanach). Mężczyźni zajmują się hodowlą kóz i bydła oraz uprawą roślin, natomiast kobiety domem, dziećmi i sztuką tkania, która stanowi główne źródło dochodu ich rodzin. Mieszkają w prowizorycznych domach tzw. „rancherias”, których ściany wykonane są z błota i słomy, a dachy z liści palm i kaktusów. W domu oprócz podstawowych prostych mebli, jest palenisko, nad którym wisi podwieszony u sufitu duży garnek, w którym kobiety przygotowują tradycyjne potrawy. Śpią w ręcznie wyplatanych hamakach tzw. chinchorros, które chronią przed chłodem i owadami. Dzięki prostemu życiu w symbiozie z otaczającą naturą, do którego wciąż rzadko dociera kultura masowa, do dziś przetrwały tradycje i zwyczaje tego niesamowitego ludu.
Sytuacja ekonomiczna społeczności Wayuu jest bardzo ciężka, żyją w skrajnym ubóstwie cierpiąc i umierając z powodu niedożywienia, braku wody, odpowiedniej opieki medycznej i infrastruktury.
Kobiecy matriarchat
Jak każda społeczność Indianie Wayuu mają swój ustrój polityczny, w którym władzę sprawuje rząd. Wyróżniają się jednak bardzo na tle latynoskiego machismo, nietypowym w tej części świata matriarchatem. To kobiety sprawują główne funkcje polityczne, dzieci noszą nazwiska po matce a dziedziczenie przebiega w linii żeńskiej. Kobiety Wayuu kierują klanami i dbają o ekonomiczne bezpieczeństwo ponieważ są silne i odpowiedzialne, a ponieważ są również mądre, to dbają o podtrzymanie kultury i kontynuowanie tradycji swojego plemienia.
Kultura tkania
Indianie Wayuu mają silnie zakorzenione poczucie tożsamości dzięki bogatej kulturze i własnemu językowi. Przez wieki, z pokolenia na pokolenie pielęgnowali ustny przekaz swoich tradycji pełnych niezwykłych obrzędów, legend i wierzeń. Niewątpliwie największym i najmocniej świadczącym o tożsamości Wayuu dziedzictwem jest sztuka tkania. „Być kobietą to wiedzieć jak pleść” mówią Indianki Wayuu i trudno się z nimi nie zgodzić. Pleść czyli snuć rozmaite wątki, te z włóczki ale też z uczuć, wiary, emocji, historii rodziny czy plemienia. Dlatego tkanie stanowi dla nich symbol mądrości i kreatywności. Tkają więc w każdej chwili wolnej od obowiązków domowych tworząc torebki, poncza, szale czy hamaki. Najbardziej znane i rozpoznawalne są oczywiście torebki Mochila zwane w ich języku „SUSU”. Ich charakterystyczną cechą są geometryczne wzory, które nawiązują do ludowych symboli zwanych „KANAA” oraz wielobarwność i intensywność kolorów. Jednak symbolicznie najważniejszym dziełem jest dla kobiety Wayuu, własnoręcznie utkany, kolorowy hamak. Wokół niego obraca się życie rodziny i klanu. To wiszące łóżko służy do spania i odpoczynku po trudach dnia, uspokajania i usypiania dzieci, jest także miejscem pracy, rozmów i spotkań. Ogniskuje kulturę i filozofię życiową plemienia Wayuu.
„Być kobietą to wiedzieć jak pleść” mówią Indianki Wayuu
Niesamowite jest to, iż jeszcze rok temu nie miałyśmy pojęcia o istnieniu Indian Wayuu, a dziś czujemy się jakbyśmy znały te kobiety od zawsze. Zafascynowały nas nie tylko ich dzieła ich rąk, jakimi są torebki Mochila, ale przede wszystkim kultura i filozofia życia, tak zgodna z otaczającą je naturą. Artystki, które wykonują dla nas torebki Mochila znamy na razie jedynie z wideoczatów i wielogodzinnych rozmów z naszą wspólną przyjaciółką Jade. Mamy nadzieję spełnić, w niedalekiej przyszłość, nasze największe marzenie i zobaczyć niedostępne piękno Guajiry oraz osobiście poznać te niezwykłe kobiety.